ЦIийивилер вилик фин патал

Мукьва чIаларивай лезги чIал «михьи» ийиз гьикI куьмек гуз жедатIа

17 04 2015, 21:24

Килигун(ар): 1 141

Къейдер: 6

Хел: Lezgian / jemyatrin

Flnka.ru сайтдин кIеретIди лезги чIал михьи авунин патай кIвалах мадни хъийизва. Идалай вилик акъатай макъалайра чун алфавит хъсанаруникай, масанрай къачур гафар кардик кутуникай раханай. ГьакIани чун килигнай са шумуд къайдадиз авай гафарин мана са гъвечIи масакIа авуна, ахпа гьабур кардик кутунин.

И макъалада чаз къалуриз кIанзава квез лезги чIаларин кIеретдин гафар, эдебиятдин лезги чIалаз къачуртIа жедай, авай тюрк, араб, маса чIаларай къачунвай гафар хкудна.

АцIай нугъатрин гафалаг тахьуниз килигна, лап рикIивай жуван хайи гафар авачтIа чаз, гьеле лугьуз жедач.

Макъала кхьейбуру авай урус-лезги, лезги-урус гафалагар Магьамед Гьаджиеванни ТIалиб Букарован, Агьмедуллагь Гюльмагьамедован манайрин гафалаг, мадни Фаида Гъаниевадин «Лезги чIалан хилерин гафар» тIвар алай ктаб.

Лезги чIаларай гафар къачунва Саид Гьайдакьован «Дагъустан чIаларин гекъигунин гафалагдай». Арчи чIалай къачур гафар кхьиз са гъвечIи четин хьуниз килигна пуд чIалан – арчи-урус-инглис — гафалаг кардик кутунва.

Арчи алфавитдикай рахайтIа, адан диб авар чIалан алфавит къачуна туькIуьрнава. Гьавиляй герен-герен туькIуьн тийизвай чкаяр жезва арчи чIалайни маса чIаларай къачур гафарин гьарфарин арада.

Гьайванар

Арчи «кЬурцIем» — урус «мул, лошак»
Лезги чIала кардик кутазва тюрк гаф «къатир»

Таб. «феъ, фуй» — урус «газель, джейран»
Лезги чIала рагъэкъечIдай патан чIаларай атанвай «джейран» гаф кардик кутазва

Таб. «кьарни», агъул «аькьур», арчи «кьвертIи» — урус «журавль»
Лезги чIала тюрк чIаларай къачунвай «дурна» гаф кардик кутазва

Беден, жендекдин патар

Таб. «кIвантI», агъул «кIемпI» — урус «губа»
Лезги чIала иран чIаларай къачунвай «пIуз» гаф кардик кутазва

Агъул «кIункIум», таб. «ккалккам», арч. «кIветIгварчи», рут., цах. «кьацI» — урус «подбородок»
Лезги чIала иран чIаларай къачунвай «чене» гаф кардик кутазва

Рут., цах. «мыIкьли» — урус «пятка»
Аквадай гьаларай им «лезги» кьуьл» гафуниз мукьва я
Лезги чIала тюрк чIаларай къачунвай «дабан» гаф кардик кутазва

Арчи «кЬаркЬали», агъул «кьаркьала», арчи «черх» — урус «тело»
Лезги чIала рагъэкъечIдай патан чIаларай атанвай «жендек», «тан», «беден» гафар кардик кутазва

Арчи «ссирссан» — урус «ус, усы»
Лезги чIала иран чIаларай къачунвай «спел» гаф кардик кутазва

Гьар жуьре гафар

Арчи «шваIлтI», агъул «кул» — урус «волна»
Лезги чIала иран чIаларай къачунвай «лепе» гаф кардик кутазва

Агъул «кквар», таб. «кIварар», арчи «даIзи» — урус «граница», «край»
Лезги чIала араб гаф «сергьят», тюрк «къерех» гафар кардик кутазва

Арчи «дахон, дахони», агъул «аIгв» — урус «зеркало»
Аквадай гьаларай, «аIгв» гаф лезги «акун, акваз» гафуниз мукьва я
Лезги чIала рагъэкъечIдай патан чIаларай атанвай «гуьзгуь» гаф кардик кутазва

Арчи «зулу, кЬулли», агъул «кьулла», таб.